Once apon a time in Leeuwarden...

De Wolwêze doctrine
Een stukje over een spontaan ontstane wijze van improvisatieles geven in combinatie met een directe vuurdoop voor publiek.
Deel 1 Wolwêze een introductieLeeuwarden ergens tussen 2003 en 2004
“Hé Fulco, jij doet toch aan theatersport? Bij Wolwêze doen ze dat ook hoorde ik van een kameraad van me, waarom ga je daar niet een keer kijken?”. Mijn huisgenoot vroeg dit voor de zoveelste keer en ik besloot een kijkje te gaan nemen. Ik zat tussen theatersportgroepen in (?) en had wel behoefte om weer eens te spelen. Theatersport werd niet gegeven op de opleiding (er werd zelfs wat op neer gekeken). Ik liep al eerder met het idee rond maar de locatie, de reputatie en het gegeven van een besloten club gaf me toch een associatie van een parenclub of weed rokend. Daarbij een studentenvereniging…?   Maar allee, zoveel vrienden had ik niet in Leeuwarden, dus mijn nieuwsgierigheid won het van mijn angst.  Terwijl ik op mijn fiets stapte, begonnen de vooroordelen zich op te stapelen. Het was al donker en in het typische Leeuwarder weer van regen en wind begaf ik mij naar het pand aan de Noordzuidvliet 7a9. Ik kwam binnen in de garderobe en er werd me uitgelegd dat ik alleen naar binnen kon als ik lid was of introducé. O zie je wel, hoorde ik mezelf denken en ik wilde al weg gaan.  Er werd de kroeg in geroepen of ik binnen mocht en de jongen achter de bar riep “ja hoor zet maar op mijn naam.” Ik moest mijn naam in een gastenboek zetten en mocht door. Ik kwam in een bar terecht die zich het best laat omschrijven als ‘bruin café’, maar dan zonder ouwe zakken en met vooral jonge mensen die niet veel tijd aan hun kleding besteden. Veel bandjes T-shirts  en hier en daar een piercing.  Net als ik dus. Er werd bier getapt, maar de meeste mensen dronken het uit een flesje. Ik snapte later waarom en dronk sindsdien ook alleen ‘bavjes’ (bavaria uit een flesje). Het tap bier was schraal en zuur (omdat het niet gedronken werd).
Het was niet heel druk. In een ruimte rechts waren een paar mensen hun email aan het checken op de aanwezige opgeknapte pc’s en waren er nog twee aan het poolen. Er hingen een paar mensen aan de bar en achter in de kroeg bij een deur zat een duo dat me opviel. De een was duidelijk van hier, met zwarte gothic achtige jurk, Brabants accent, rood haar en een piercing. De ander had haar haar extreem strak naar achteren in een staart, een strakke spijkerbroek, bloesje en laarsjes met grote hoge hakken. ‘Sexy’ hoor ik mezelf denken.  De man achter de bar een soort Viking met blond haar en een baardje wijst me door naar het meisje in de gothicjurk. Ik moest bij haar zijn, want zij was ‘de activiteiten-co’ of zoiets. Alles was hier in Co’s verdeeld wat betekende ‘coördinator’. Je had een ‘feest-co’ een ‘film-co’ en ik zou de ‘theater-co’ worden, maar dat wist ik toen nog niet. Mijn naam gaf dan ook grote hilariteit aangezien de ‘Vul-co’ ook een functie was.
De dame in de zwarte jurk ronde haar gesprek af met de vrouw met de staart en nodigde me uit aan een tafeltje.  “Dus je wilt wel theatersport doen?” Ik vertelde over dat ik de opleiding tot drama docent deed en behoefte had om lekker te spelen. “Zou je hier ook les willen geven?” Nou, ze overviel me wat, ik was hier voor het eerst. Toen werden we door een andere jongen in een T-shirt onderbroken. “De show gaat beginnen! Doen jullie mee?” werd aan mij en de vrouw met de strakke staart gevraagd. De vrouw met de strakke staart schuifelde wat weifelend naar binnen door de deur in een soort disco waar drie banken tegen elkaar geschoven werden.  De show betekende een soort open les waarbij iemand de vijf theatersportgames die bekend waren voorlas en om spelers vroeg. Er werd uiteraard begonnen met een Cluedo. Leuk en bekend en ik sprong direct op. De vrouw met de staart reageerde een beetje als een snaar van een gitaar die wat te strak gespannen was, ze speelde wel mee maar het ging niet van harte. Na één game ging ze weg. Zonder het me toen al te realiseren had ik een soort sollicitatie assessment gewonnen en werd ik gevraagd om de show te begeleiden.
En zo begon mijn avontuur in Wolwêze met het begeleiden van het wekelijkse open podium. De presentator bereidde een lijstje met games voor, las er een op en vroeg  om spelers. Die kwamen met een biertje of joint in de hand op het podium staan en deden hun ding. Er was een grote mate van veiligheid en iedereen mocht er zijn. Ook voor mijzelf voelde dit erg fijn, het was mijn thuis buiten huis tijdens mijn studententijd. En nog steeds heb ik naar Wolwezens een stukje onvoorwaardelijkheid en trouw.

Deel 2 Wolwêze goed voorbeeld doet… Leeuwarden tussen 2005 en 2006
Nu was ik ‘theaterco’, ik had inmiddels al wat open podia begeleid en was gestart met lessen. Deze hadden een vrije inloop, al werd er wel langzaam wat meer discipline verwacht zodat we op tijd konden beginnen en langzaam een vaste groep konden opbouwen.
De maand september was van oudsher een week met veel activiteiten en een open deur beleid bij Wolwêze. Nieuwe studenten konden proeven aan het ‘verenigingsleven’ en Wolwêze kon zich promoten. Iedere week kreeg hierbij een thema.  Nu kreeg ik de vraag of ik voor de opening van het nieuwe studiejaar ook een week wilde organiseren. De theaterweek.  Ik maakte samen met mijn team en de ‘film co’ (de coördinator van films) een line up van: een verassingsvoorstelling, een theatrale film (Dogville), een open podium, een theatersportwedstrijd van Pulp tegen Pro Deo,  een eenakter uit het eenakterfestival van de NHL, ‘de Arrogantjes live show’ en een Moordspel (waarbij mensen uit het publiek detectives waren die de personages moesten verhoren). Het was een groot succes met een afgeladen dixo (Wolweze slang voor de disco ruimte).  
In een week tijd hadden de leden van Wolwêze (Wolwezens genoemd) verschillende vormen van theater gezien, te weten: een theatersportwedstrijd, een eenakter, een film met duidelijke absurdistische theatrale keuzes, een toegepaste vorm van theater (moordspel) en een excellente uitvoering van improvisatietheater.
In de maanden die volgden, zou Pulp (mijn theatersportgroep in die tijd) nog vaker spelen en zouden er soms ook Wolwezens met Pulp meespelen. In de lessen ontstond een hechtere groep met een zekere ervaring. Deze groep wilde op een gegeven moment een eigen groep beginnen. Dit werd team ‘huh’.  Team ‘huh’ bestond uit alleen Wolwezens en  organiseerde haar eigen wedstrijden. Hiervoor maakte we een draaiboek zodat ze zelfstandig konden werken. Team huh zou nog in de finale van de voorronde (regio Noord) van het NK theatersport staan met Muis (zo noemde ze zichzelf haar echte naam weet ik niet meer), Kevin (man met snor) , Bonne(ook) en Lucien (pianist).

Deel 3: samenwerken en ”fuseren” 2006-2007
Ik gaf in die tijd ook les bij de Noordsterren en samen en zou hier later ook lid worden. Ik begon ook veel minder tot nauwelijks nog les te geven bij Wolwêze.  Samen met Sander Veen, Jurgen Bakker en ook Ton Kemp versterkten we de uitwisseling tussen Wolwêze en de Noordsterren. Dit was nog niet makkelijk. De Noordsterren vonden Wolwêze vies en de Wolwezens de Noordsterren arrogant.  Maar uiteindelijk resulteerde dit in de grootste auditie/selectie van de Noordsterren ooit. Ongeveer 40 man/vrouw in totaal. Je kunt je voorstellen dat zo’n migratie ook weer gevolgen heeft en team ‘huh’ kon deze braindrain dan ook niet aan en verwaterde langzaam. Ook de Noordsterren kregen te maken met een grote groep nieuwe spelers die in veel opzichten niet leken op de ‘traditionele’ leden, wat ook wat onrust gaf. Vier van deze nieuwe leden : Heidi, Ceciel, Bonne en Kevin zouden nog in de finale spelen van het NSK van 2008!
 
De samenvatting: resultaten lessen en tips
Resultaat.
Veel spelers die ooit met regelmaat bij Wolwêze over de vloer kwamen zijn nu gerenommeerde spelers in het Nederlandse impro circuit. Waaronder Kevin van der Leer en Bonne Ziens, Sander Veen van man met snor, Luciën Greefkes de pianist, Ceciel Jenner van Rocky Amaretto en ikzelf van de jonge woudlopers. Ik vergeet er zeker nog een paar, dus voel je vrij deze lijst aan te vullen.
Zelf heb ik er veel leren organiseren en mijn eerste trainingen in theatersport gegeven, man wat zagen die lesvoorbereidingen van toen er beroerd uit. Nog bedankt voor jullie geduld lieve Wolwezens. Ik noemde ze vaak Wollers maar werd daarop door Kevin gerectificeerd.
 
Tips om zelf zoiets op te zetten:
Er zijn een hoop dingen die je kan leren van wat hier bij Wolwêze ontstond, ik noem er hier vijf:

1. Stimuleer een omgeving waar iedereen zichzelf kan zijn en diversiteit gevierd wordt. Zo creëer je een hoop veiligheid waardoor spelers makkelijk expressief kunnen zijn. Of zoals een Wolwezen het beschreef: “Mensen gedroegen zich zonder te acteren al als volledige idioten. Dus theatersport was niet echt eng.”
2. Creëer een thuisgevoel, zowel voor spelers als voor je publiek, dit gevoel van ergens bij horen maakt dat mensen blijven terugkomen. Denk ook aan het drankje na de les.
3. Speel met grote regelmaat in een veilige laagdrempelige setting. De open podia waar iedereen iets mocht doen maakte dat spelers gewent waren om voor een publiek te spelen en de interactie met publiek aanvoelden. In combinatie met de les eerder die avond werden er ook steeds nieuwe games toegevoegd waardoor publiek bleef terug komen. Van spelers hoor je terug: “er was geen lat”, “iedereen was welkom” en “er werd nooit gezegd dat iets kut was”.
4. Geef met voorspelbare regelmaat (wekelijks) les. In combinatie met de open podia werkte dit als een katalysator. In de les werden de spelmechanismen en gamevorm geoefend diezelfde avond werden ze toegepast voor publiek. Zorg dat in ieder geval de helft van deze lessen door een professional gegeven worden.
   
5. Breng voorstellingen van buiten, binnen. Hierdoor krijgen de spelers nieuwe inspiratie, voorkom je navelstaren en kan je een ambitie aanwakkeren.
   

Lessen (leer van onze/mijn foutjes):

1. Hou regie! Zorg dat er iemand  met een team de regie houdt over het proces. Deze zorgt dat er een docent is voor de lessen, een presentator van de show en heeft een langere termijn planning die deze bewaakt. Omdat we allemaal als blije ei’ en aan het leren waren ontbrak het wel aan een lange termijn planning.
2. Zorg voor professionele opvolging. Het is mij niet gelukt om andere studenten van de theaterdocent opleiding binnen te krijgen bij Wolwêze. Noch heb ik middels een train de trainer nieuwe trainers opgeleid. Dit laatste zou de boel wel hebben gerekt (???), maar uiteindelijk is er toch een échte theaterdocent nodig.
3. Onderhoud de bron. Toen team ‘huh’ ampas (???) naar de Noordsterren ging, stond er geen nieuwe groep klaar om dat gat te vullen. Toen de vereniging om financiële redenen uit het pand moest waren ze ook hun podium en repetitie ruimte kwijt. Toen was het eigenlijk afgelopen. Dus onderhoud nieuwe aanwas, organisatie en een pand.
4. Bewaak het verhaal. Doordat spelers wekelijks voor een ‘lollig’ publiek staan krijgen ze ook een scoringdrang om grapjes te maken die bij dat publiek goed vallen. Dit gaat vaak ten koste van het verhaal. Hierdoor krijgen ze buiten hun vaste publiek om wel eens de deksel op de neus. Met theorie en (acteer)technieken help je de spelers om het verhaal te bewaken.

Zorg voor doorstroom naar semi professionele groepen onder dezelfde paraplu.